اجتماع » تعدادی گسل در دریای خزر وجود دارد که به گفته محققان ۳ گسل فعال این حوزه در خاک ایران کشیده شده است و توان لرزه زایی و احتمال سونامی در آن وجود دارد.
درنگ : محققان کشور معتقد هستند دادههای تاریخی موجود نشان میدهند حدود ۱۳ سونامی مهم در منطقه دریای خزر ثبت شده است که اکثر آنها در نواحی مرکزی خزر به وقوع پیوستهاند.
لرزهخیزی قابل توجه ناحیه خزر مرکزی ناشی از وجود یک ناحیه فرورانش در این منطقه است از این رو احتمال وقوع سونامی در صورت وقوع زمینلرزههایی با بزرگای حدود ۸ در آن ناحیه بسیار زیاد است.
این محققان بر این باورند بر اساس این واقعیات احتمال رویداد گل فشان، زمینلغزه و زمینلرزه و به تبع آنها احتمال تشکیل امواج بلند سونامی، البته نه به شدت سونامی اقیانوسی، در دریای خزر وجود دارد.
سونامی ایران تنها محدود به دریای خزر نمیشود بلکه در دریای عمان در محدود منطقه مکران نیز گسلهای فعال زیادی وجود دارد که احتمال زلزلههای اقیانوسی در آن وجوددارد.
مکران حدود ۶۰۰ کیلومتر از نوار ساحلی جنوب شرقی ایران است که در غرب به تنگه هرمز (گسل راستا لغز راستگرد میناب) و در شرق به نزدیکی شهر کراچی (گسلهای راستا لغز چپگرد چمن و اورناچ نال Ornach Nal) محدود شده است. در امتداد مکران شاهد فروراندگی قسمت اقیانوسی صفحه عربی به زیر صفحه اوراسیا هستیم. یکی از اثرات این فروراندگی ایجاد آتشفشانهای تفتان و بزمان در ایران و سلطان در پاکستان است و همچنین کوههای مکران یکی دیگر از نشانههای اثر فرو راندگی در منطقه است.
شواهد تاریخی نشان میدهد زلزلههای مختلف و شدیدی در مکران روی داده، ولی تنها زلزله شدیدی که به صورت دستگاهی ثبت شده و سونامی نیز ایجاد کرده، زلزله سال ۱۹۴۵ است که سونامی به ارتفاع ۱۲ متر ایجاد کرد و به گفته تعدادی از محققان حدود ۴ هزار نفر کشته شدند.
گسل مکران فقط حدود ۱۰۰ کیلومتر از سواحل جنوبی ایران فاصله دارد و چنانچه فعال شود، پیشبینی میشود امواج ناشی از فعالیت آن در مدت زمان ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به سواحل ایران و پاکستان برسد.
دکتر محمد مهدی خطیب رئیس هیأت مدیره انجمن زمین ساخت و زمین شناسی ساختمانی ایران در گفتوگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به گسلهای کشیده شده در دریای خزر گفت: گسلهایی در جنوب دریای خزر داریم تحت عناوری گسلهای «خزر»، «جنوب خزر» و «شمال البرز» از آنها یاد میشوند که این گسلها میان رشته کوههای البرز و پوسته خزر قرار دارند.
وی با بیان اینکه این گسلها در نقشههای تکنوتیکی ایران آورده شدهاند، اظهار کرد: همه این گسلها جز گسلهای فعال محسوب میشوند و آثار فعالیت این گسلها از سوی زمین شناسان مورد مطالعه قرار گرفته است.
بخشهایی از این گفتگو را بخوانید:
* متاسفانه اطلاعات تاریخی از سونامیهای دریای خزر در دست نیست ولی محققان کشور در این زمینه پروژههای مطالعاتی را در دستور کار دارند ولی مطالعات ما نشان میدهد که دریای خزر پتانسیل سونامی را دارد ولی نمیتوان وقوع آن را پیشبینی کرد.
* گسلهای خزر، جنوب خزر و شمال البرز همگی در داخل خاک ایران قرار دارند.
* {با اشاره به گسلهای موجود در دریای عمان} گسلهای این دریا با عنوان گسل مکران شناخته میشود که شرایط آن با گسلهای دریای خزر متفاوت است.مهمترین گسلهای مکران را گسلهای «قصر قند» و «بشاگرد» را از مهمترین گسلهای منطقه مکران نام دارند. مجموعه گسلهای مکران نیز از جمله گسلهای فعال هستند به گونهای که دادههای دستگاههای لرزهنگاری و شتابنگاری نشان میدهد که در این منطقه دارای زمینلرزههای متعددی است ضمن آنکه دادههای تاریحی نیز نشان از لرزهخیزی بالای این گسل دارد.
*خلیج فارس جزء پوسته اقیانوسی نیست از این رو سونامی در این خلیج رخ نخواهد داد.